حمله وحشتزدگی یا حمله پانیک نوعی احساس شدید و ناگهانی ترس است که باعث بروز علائم فیزیکی مانند افزایش ضربان قلب، تنفس سریع و تعریق میشود.
قلبتان می‌تپد، نمی‌توانید نفس بکشید و ممکن است احساس کنید در حال مرگ یا دیوانه شدن هستید. حملات پانیک اغلب بدون هیچ هشداری و گاهی اوقات بدون هیچ محرک مشخصی رخ می‌دهند. آن‌ها حتی ممکن است زمانی که شما آرام یا خواب هستید، به سراغتان بیایند.
حمله وحشتزدگی شاید یک بار در طول زندگی یک فرد اتفاق بیفتد، اما برای بعضی‌ها نیز ممکن است بارها تکرار شود. حملات وحشتزدگی مکرر اغلب توسط یک موقعیت مکانی یا زمانی خاص اتفاق می‌افتند مانند عبور از یک پل یا صحبت در جمع (به خصوص اگر آن موقعیت قبلاً باعث حمله پانیک شده باشد). معمولاً موقعیتی که باعث وحشت میشود، موقعیتی است که در آن احساس خطر می‌کنید اما امکان فرار از آن وجود ندارد.
حمله وحشتزدگی اگر درمان نشود، می‌تواند زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به مشکلاتی در محل کار یا مدرسه شود. خبر خوب این است که اختلال و حمله پانیک قابل درمان است. اگر درباره علائم و نحوه کنترل این اختلال کنجکاو هستید در ادامه مقاله با ما همراه باشید.
تعریف حمله پانیک یا وحشتزدگی
حمله پانیک دوره کوتاهی از اضطراب شدید است که باعث ایجاد احساسات فیزیکی ترس میشود. این احساسات می‌تواند شامل ضربان قلب تند، تنگی نفس، سرگیجه، لرزش و تنش عضلانی باشد. حملات وحشتزدگی به طور مکرر و غیرمنتظره رخ می‌دهند و اغلب به هیچ تهدید خارجی مربوط نمی‌شوند. با این که حمله وحشت زدگی معمولاً از چند دقیقه تا نیم ساعت طول می‌کشد، اثرات فیزیکی و احساسی حمله ممکن است تا چند ساعت ادامه داشته باشد.
این نوع حملات بسیار رایج هستند. تا 35 درصد از جمعیت در دوره‌ای از زندگی خود دچار این حمله می‌شوند. حمله وحشت زدگی را می‌توان حمله اضطراب نیز نامید. حملات پانیکِ مکرر و طولانی مدت اگر درمان نشوند، می‌تواند آسیب‌های شدیدی را در پی داشته باشند. ممکن است فرد از ترس تجربه حمله از طیف وسیعی از موقعیت‌ها (مانند ترک خانه یا تنها ماندن) اجتناب کند.
حمله پانیک هم می‌تواند به تنهایی اتفاق بیفتد هم می‌تواند در خلال یک اختلال دیگر و به عنوان یکی از علائم آن اختلال بروز پیدا کند. از جمله اختلال‌هایی که همراه با حملات وحشتزدگی هستند می‌توان به اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال اضطراب فراگیر یا منتشر و اختلال پانیک اشاره کرد.
نشانه‌های حمله پانیک
حملات وحشتزدگی همراه با نشانه‌هایی هستند که اغلب فیزیکی و گاهی هیجانی و شناختی هستند. علائم فیزیکی حمله پانیک عبارتند از:
- ضربان قلب تند یا شدید
- احساس ضعف، سرگیجه یا سبکی سر
- احساس گرما یا سرمای زیاد
- عرق کردن
- لرزش در دست‌ها یا کل بدن
- حالت تهوع
- خشکی دهان
- درد در قفسه سینه یا شکم
- تقلا برای نفس کشیدن یا احساس خفگی
- احساس می‌کنید پاهایتان می‌لرزد یا در حال تبدیل شدن به ژله هستند
- احساس قطع ارتباط با ذهن، بدن یا محیط اطراف خود
- سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در انگشتان دست یا پا
همچنین ممکن است موارد هیجانی زیر را احساس کنید:
- وحشت شدید یا اجتناب از مکان‌هایی که در گذشته حملات پانیک در آنجا رخ داده است
- نگرانی شدید در مورد زمان وقوع حمله وحشتزدگی بعدی
- ترس از دست دادن کنترل
- احساس اینکه در حال مرگ هستید
- غیرواقعی شدن (احساس غیرواقعی بودن) یا مسخ شخصیت (احساس جدا شدن از خود)
حملات پانیک بسیار ناخوشایند و حتی ترسناک هستند. اگر تاکنون، چند مورد از مواردی که ذکر شد را تجربه کرده‌اید، شاید بهتر باشد که به یک پزشک مراجعه کنید. آن‌ها می‌توانند با بررسی‌هایی که انجام می‌دهند اطمینان حاصل کنند که هیچ دلیل فیزیکی زمینه‌ای برای ایجاد این حملات وجود ندارد. در مرحله بعد می‌توانید به یک روان‌درمانگر مراجعه کنید تا پس از طی بررسی‌های اولیه، شیوه درمانی مناسب با وضعیت شما به کار گرفته شود.
حمله پانیک چقدر طول می‌کشد؟
طول حملات پانیک می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد ولی معمولا 5 تا 20 دقیقه طول می‌کشد. به این صورت که علائم به تدریج شروع می‌شوند و در عرض 10 دقیقه به اوج خود می‌رسند و پس از آن ناپدید می‌شوند. برخی از افراد حملات یک ساعته را نیز تجربه می‌کنند که معمولاٌ پس از آن خستگی و ضعف زیادی را تجربه می‌کنند. در واقع، حملاتی که یک ساعت به طول می‌انجامند شامل حملات مکرر وحشتزدگی هستند که پشت سر هم اتفاق می‌افتند و حتی گاهی ممکن است بیشتر از یک ساعت هم طول بکشند.
علل حمله وحشت زدگی
محققان دقیقاً نمی‌دانند که چرا برخی از افراد حملات وحشتزدگی را تجربه می‌کنند یا به اختلال پانیک مبتلا می‌شوند. رویکردهای مختلف سعی در توضیح این اختلال دارند و هر کدام از منظری متفاوت به این موضوع نگاه کرده‌اند. برای مثال دیدگاه نوروفیزیولوژی اینطور توضیح می‌دهد که مغز و سیستم عصبی نقش کلیدی در نحوه درک و مدیریت ترس و اضطراب دارد. محققان معتقدند که اختلال عملکرد آمیگدال (بخشی از مغز که ترس و سایر احساسات را پردازش می‌کند) ممکن است دلیل این حملات باشد. آن‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که عدم تعادل شیمیایی در اسید گاما آمینوبوتیریک (GABA)، کورتیزول و سروتونین، ممکن است نقش مهمی در حمله وحشتزدگی داشته باشد.
ژنیک نیز می‌تواند علت دیگر ایجاد حملات پانیک باشد. اگر اختلال اضطرابی یا به طور خاص حمله وحشتزدگی در یکی از اعضای خانواده دیده شود احتمال اینکه فرد دیگری در همان خانواده هم این علائم را بروز دهد افزایش می‌یابد. تحقیقات نشان داده است که در صورت وجود سابقه خانوادگی خطر ابتلا به اختلال پانیک 40 درصد افزایش می‌یابد.
هر کدام از دیدگاه‌های روان‌درمانی سعی کرده‌اند از زاویه متفاوتی به چگونگی شکل‌گیری این حملات نگاه کنند. یکی از دیدگاه‌هایی که بسیار موردقبول واقع شده و توضیح جامعی در این مورد ارائه می‌دهد، دیدگاه شناختی رفتاری (CBT) است. بر اساس این دیدگاه افکار، احساسات و رفتار ما به طور دائم در حال تعامل با یکدیگر هستند. به این صورت که داشتن یک فکر منفی یا اضطراب آور می‌تواند در احساسات و رفتار ما تاثیر منفی بگذارد. در مورد حملات وحشتزدگی نیز این رابطه صادق است. به این صورت که فرد یک فکر منفی را در سر می‌پروراند؛ برای مثال «من قطعا ارائه خوبی نخواهم داشت و همه من را مسخره خواهند کرد» این فکر منجر به بروز علائم فیزیکی اضطراب مانند افزایش ضربان قلب یا احساس ضعف و لرزش میشود. فرد این علائم را به عنوان یک تهدید یا اتفاقی قریب الوقوع برداشت می‌کند و همین تعبیر اشتباه منجر به تشدید احساس ترس و علائم فیزیکی اضطراب و در نهایت ایجاد حمله وحشتزدگی میشود. بر اساس این رویکرد، با تغییر در نوع باور و افکارمان می‌توانیم جلوی این چرخه را بگیریم و درنتیجه حمله وحشت زدگی را به حداقل برسانیم. روان درمانگران شناختی رفتاری با استفاده از تکنیک‌ها و تمرین‌های مختلف به مراجع کمک می‌کنند تا الگوها و افکار منفی را که منجر به حملات وحشتزدگی می‌شوند، شناسایی و سپس متوقف یا حتی تغییر دهند. در برگه اطلاعاتی حمله وحشتزدگی چیست؟ و چرخه حمله وحشتزدگی به تفصیل و در عین حال به زبان ساده به توضیح این حملات و نحوه شکل‌گیری و ادامه یافتن آن پرداخته‌ایم.
خطر بروز حملات پانیک در صورت داشتن بعضی از موارد زمینه‌ای افزایش پیدا می‌کند که در ادامه مطلب به توضیح این موارد می‌پردازیم.
عوامل تشدید کننده حمله پانیک
عوامل متعددی در تشدید حملات پانیک نقش دارند. اگرچه مطالعات نشان داده است که برخی از این عوامل با ایجاد اختلال وحشتزدگی مرتبط هستند، اما به این معنی نیست که آن‌ها علل اصلی این حملات هستند.
حملات وحشتزدگی اغلب از اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شوند و زنان را بیشتر از مردان مبتلا می‌کنند. درمجموع، عواملی که ممکن است ریسک ابتلا به حملات پانیک را افزایش دهند عبارتند از:
- تجربه حمله یا اختلال پانیک در یکی از اعضای خانواده
- داشتن تجربه‌ای تلخ از یک رویداد مهم زندگی، مثلاً بچهدار شدن، زندگی با کسی که سابقه رفتار خشونت‌آمیز داشته است، سابقه سوء استفاده جنسی، از دست دادن شغل یا از هم گسیختگی یک رابطه مهم
- تحمل استرس زیاد در زندگی، مانند مرگ یا بیماری جدی یکی از عزیزان
- زورگویی، آزار، ترس یا ارعاب
- قرار گرفتن در معرض خشونت
- اعتیاد یا وابستگی به مواد
- نوشیدن بیش از حد الکل، سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد کافئین یا سایر محرک‌ها
- داروهای نامناسب اعم از تجویزی یا غیر تجویزی
حمله پانیک در خواب
در طول حمله پانیک شبانه، فرد با احساس وحشت از خواب بیدار میشود. او معمولاً ترس این را دارد که اتفاق وحشتناکی در شرف وقوع است، یا گاهی باور دارد که در حال مرگ یا حمله قلبی است. حملات پانیک معمولاً در عرض چند دقیقه شدیدتر می‌شوند، اما ممکن است تا یک ساعت هم طول بکشند.
حملات وحشتزدگی معمولاً در طول بیداری‌های کوتاه رخ می‌دهند، در حالی که فرد در حال گذار بین خواب سبک و خواب عمیق است. به علاوه، این حملات بیشتر در نیمه اول شب رخ می‌دهند. پانیک شبانه گاهی بلافاصله پس از یک خواب بد رخ می‌دهد، اما اغلب بدون دلیل مشخصی به سراغ فرد می‌آید.
حملات پانیک در خواب، در افراد مبتلا به اختلال وحشتزدگی رایج است. برخلاف حملات پانیک در طول روز، به ندرت یک فرد ممکن است حملات شبانه شدید داشته باشد. اما در مجموع، اگر در طول روز دچار حمله وحشتزدگی می‌شوید، بیشتر در معرض ریسک حمله پانیک در خواب هستید. برخی از عوامل حمله پانیک در خواب عبارتند از:
- خشم یا خصومت
- اختلال اضطرابی
- افسردگی
- بی‌خوابی یا وقفه تنفسی
- اختلال وسواس فکری عملی (OCD)
- اختلالات مصرف مواد، از جمله اختلال مصرف الکل
راه‌های درمانی حمله پانیک
روان درمانی، داروها یا ترکیبی از هر دو در درمان حملات پانیک و اختلال وحشتزدگی بسیار موثر هستند. مدت زمانی که به درمان نیاز دارید، بستگی به شدت بیماری و میزان پاسخ شما به درمان دارد.
روان درمانی
روان درمانی (گفتار درمانی) اصطلاحی برای انواع تکنیک‌های درمانی است که هدف آن کمک به فرد در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم است. انواع خاصی از روان درمانی که می‌تواند به حملات وحشتزدگی و اختلال پانیک کمک کند، عبارتند از:
- درمان شناختی رفتاری (CBT): در این نوع درمان، شما افکار و احساسات خود را با یک متخصص سلامت روان مانند یک مشاور یا روانشناس دارای مجوز در میان می‌گذارید. این متخصص به کمک خودتان به شناسایی محرک‌های حمله وحشتزدگی می‌پردازد تا بتوانید تفکر، رفتار و واکنش‌های خود را تغییر دهید. همانطور که شروع به ابراز واکنش متفاوت به محرک‌ها می‌کنید، احتمال حملات کاهش یافته و در نهایت متوقف می‌شوند. تکنیک‌های درمان شناختی رفتاری (CBT) بسیار متنوع هستند اما یکی از تکنیک‌های بسیار کاربردی، مواجهه درمانی است. این تکنیک شامل قرار دادن تدریجی و مکرر شما (در تخیل یا در واقعیت) در معرض هر چیزی است که باعث حمله پانیک میشود. با گذشت زمان، یاد می‌گیرید که به جای پاسخ اضطراب و وحشت، با موقعیت منطبق شوید. در کنار این تکنیک تمرین‌های تمدد اعصاب، مانند تمرین‌های تنفسی نیز به شما می‌آموزد تا اضطراب خود را مدیریت کنید.
داروها
داروهایی که می‌توانند به درمان حملات یا اختلال وحشت زدگی کمک کنند، عبارتند از:
- داروهای ضدافسردگی: برخی از داروهای ضدافسردگی می‌توانند حملات وحشت زدگی را کمتر یا شدیدتر کنند. ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است مهارکننده‌های بازجذب انتخابی سروتونین (SSRIs) یا مهارکننده‌های بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین (SNRIs) را تجویز کنند. SSRIها شامل فلوکستین (Prozac) و پاروکستین (Paxil) هستند. SNRIها شامل دولوکستین (Cymbalta) و ونلافاکسین (Effexor) هستند.
- داروهای ضد اضطراب: پزشکان معمولاً بنزودیازپینها را برای درمان و پیشگیری از حملات پانیک تجویز می‌کنند. چنین داروهایی به اضطراب کمک می‌کنند اما پتانسیل اعتیاد نیز دارند، بنابراین مهم است که آن‌ها را با احتیاط مصرف کنید. این داروها عبارتند از آلپرازولام (Xanax) و لورازپام (Ativan).
راه‌های پیشگیری از حمله وحشتزدگی
مشاوران سلامت روان می‌تواند به شما کمک کنند تا محرک‌هایی که باعث حملات پانیک می‌شوند را شناسایی کنید. سپس، در طول روان درمانی، استراتژی‌هایی را برای مدیریت محرک‌ها و جلوگیری از حمله یاد می‌گیرید. همچنین می‌توانید اقدامات زیر را برای کاهش خطر ابتلا به حمله وحشتزدگی انجام دهید:
- از مصرف کافئین، الکل و سیگار خودداری کنید. این عوامل می‌توانند حملات پانیک را بدتر کنند.
- به طور منظم ورزش کنید تا به شما کمک کند استرس را مدیریت کنید، تنش را از بین ببرید و خلق و خوی خود را تقویت کنید.
- تمرینات تنفسی را روزانه انجام دهید تا از حملات وحشت زدگی جلوگیری کنید و در صورت وقوع، آن‌ها را تسکین دهید.
- وعده‌های غذایی منظم بخورید تا سطح قند خون خود را تثبیت کنید.
- استرس را با روش‌های سالم مدیریت کنید.
- قبل از مصرف مکمل‌های گیاهی یا داروهای بدون نسخه (OTC) با پزشک خود صحبت کنید. برخی مواد می‌توانند اضطراب را افزایش دهند.
اقداماتی که می‌تواند در برخورد با حمله وحشتزدگی به شما کمک کند
با این که هیچ راهی برای توقف فوری حمله وحشت زدگی بلافاصله پس از شروع آن وجود ندارد، با یک سری اقدامات می‌توانید علائم را تا زمانی که حمله برطرف شود، مدیریت کنید، از جمله:
- تمرین تنفس عمیق: نفس نفس زدن بیش از حد یکی از علائم حملات پانیک است که می‌تواند ترس را افزایش دهد. درنتیجه، تنفس عمیق می‌تواند علائم هراس را در طول حمله کاهش دهد. تا جایی که می‌توانید عمیق و آرام هوا را از طریق بینی به داخل بکشید و به آرامی از طریق دهان خارج کنید. چشمان خود را ببندید و روی تنفس خود تمرکز کنید.
- اذعان به این که دچار حمله پانیک شده‌اید: دانستن اینکه دچار حمله پانیک هستید، می‌تواند به مدیریت ترستان کمک کند. به خود یادآوری کنید که حمله موقتی است و به زودی میگذرد.
- شل کردن عضلات: حملات اضطرابی می‌تواند باعث شود که عضلات خود را منقبض کنید. برای کاهش تنش و مدیریت فشار، روی آرام کردن یک گروه از عضلات تمرکز کنید.
- تمرین تمرکز حواس: حمله وحشت زدگی می‌تواند باعث شود که شما از واقعیت یا بدن خود جدا شوید. تمرکز حواس را تمرین کنید و روی زمان حال متمرکز شوید تا بتوانید افکار خود را جمع کنید.
حمله وحشت زدگی چیست؟
حمله وحشتزدگی یا حمله پانیک نوعی احساس شدید و ناگهانی ترس است که باعث بروز علائم فیزیکی مانند افزایش ضربان قلب، تنفس سریع و تعریق میشود.
جمع بندی
حمله پانیک می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. اگرچه آن‌ها از نظر جسمی مضر نیستند، اما می‌توانند بر سلامت روان شما تأثیر بگذارند و شما را از انجام کارهایی که دوست دارید، باز دارند. از اینکه به مشاور درمانی خود بگویید که دچار حملات وحشت زدگی هستید، خجالت نکشید. روان‌درمانگر شما می‌تواند به شما کمک کند بر ترس‌ها و اضطراب‌هایی که باعث این حملات می‌شوند، از طریق تکنیک‌های روان‌درمانی یا دارودرمانی، غلبه کنید.
منابع:
منبع1 منبع2 منبع3 منبع4 منبع5 منبع6 منبع7 منبع8 منبع9 منبع10 منبع11 منبع12 منبع13
